Σαν το μπέηζμπωλ

 Η δημιουργική γραφή στην Ελλάδα είναι πρόσφατη ενασχόληση. Έχουμε πολλά ψωμιά ακόμη για να φτάσουμε την Αμερική και την Αγγλία σ' αυτό το χόμπυ. Είναι λίγο σα να ξεκινάμε μπέηζμπωλ ή κρίκετ, αλλά στο λίγο πιο εύκολο. Πιο εύκολο καθαρά λόγω της λογοτεχνικής μας παράδοσης. Και εξαιτίας της παιδείας μας, η οποία με όλα τα στραβά της μας έχει φέρει σε επαφή με τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των αρχαίων συγγραφέων, άσχετα από το πως αντιμετωπίζονται τα κείμενα.

 Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η γλωσσα μας. Είναι αυτή που δε θα την κάνει ποτέ ισχυρά ανταγωνιστική τη δημιουργική μας γραφή και τη λογοτεχνία μας. Οι φυσικοί χρήστες της ελληνικής είναι ολιγάριθμοι. Η μετάφραση σηκώνει το μεγάλο βάρος της αναγνώρισης, για όποιον όμως έχει ήδη διανύσει την απόσταση από την ανυπαρξία στην πετυχημένη έκδοση. Αυτή η γλώσσα εντούτοις, είναι και το εργαλείο που έχουμε σαν όπλο μυστικό στα χέρια μας να καταυγάζει. Πρόσφατα συζητώντας με τον Στρατή, έναν από τους δασκάλους μου στη γραφή, με διαβεβαίωνε πως η ελληνική είναι η καλύτερη γλώσσα για να γράφει κανείς. Το υποτευόμουνα, αλλά όταν το λέει και κάποιος που είναι αναγνωρισμένος συγγραφέας σε Ελλάδα και Αμερική, είναι κάπως πιο εχέγγυο, ας πούμε. 

 Η ευχή λοιπόν είναι, να ανθίσει με τα γράμματα μας μάζί και η δημιουργική γραφή. Και να μας δώσει ό,τι πιο ωραίο. Δοκιμές, πειραματισμούς, προβληματισμούς, υλικό, πολύ υλικό για σκέψη και ακόμη πιο πολύ για γράψιμο. Γράψιμο και σβήσιμο και ξαναγράψιμο. Και ίσως, ποιος ξέρει, ίσως χτυπήσουμε εμείς τη μπάλα πιο μακριά.

"Μέγας ἐγεννήθη ποιητής"

 Κανείς δε γεννιέται συγγραφέας. Γεννιέται ακροατής. Ακούει τη πρώτη ιστορία πριν συμπληρώσει το δεύτερο έτος της ζωής του. Ακούει κι ας μη καταλαβαίνει πλήρως. Η αφήγηση τέρπει τόσο τα αυτάκια του και κάτι μεσ' το κεφάλι, που ζητάει να επαναληφθεί. Κι ας είναι η ίδια ιστορια. Θα ξεχωρίσει έτσι κι αλλιώς κάποια που θα τη ζητάει συνέχεια. Και μετά από το αναγνωστικό του δημοτικού ως τα πρώτα βιβλία για παιδιά, ξεκινά δειλά να γίνει αναγνώστης. Περνάει δηλαδή σιγά σιγά από τις αισθήσεις στην εγκεφαλική επεξεργασία του λόγου. Έτσι μεγαλώνει μέσα του η έννοια της "ιστορίας". Μέχρι τη ενηλικίωση έχει στη διάθεση του καμιά δεκαριά τουλάχιστον ιστορίες να αφηγηθεί. Αληθινές, φανταστικές, από ταινίες, από κάποιον που τις άκουσε ή από κάποιους που τις κατέγραψαν και τις διέσωσαν μέχρι τώρα. 

 Όταν πια αποκτήσει πληρότητα σωματική και ψυχοπνευματική και ένα ικανό πλήθος εμπειριών, ξέρει πλέον, αν θα κάνει το πέρασμα από αναγνώστης σε δημιουργός. Δε του έρχεται ξαφνικά εκεί που κάθεται. Ήδη από την εφηβεία το αισθάνεται, αλλά δεν έχει ακόμη τη μέθοδο και την εμπειρία να το καταφέρει. Κανά ποίημα ίσως με εφηβική ορμή και καλλιτεχνική διάθεση, με τον ρομαντισμό που διακρίνει την ηλικία ή με αφορμή τη πρώτη ερωτική απόπειρα. Καμιά φορά, σ' αυτή τη φάση, μπορεί να παραχθούν "διαμαντάκια". Λείπουν βεβαια πολλά στοιχεία τα οποία καθορίζουν έναν δημιουργό. Μέχρι τα εικοσιπέντε πάντως, όλοι ξέρουν αν θα γίνουν συγγραφείς ή όχι. Μπορεί να μη ξέρουν αν θα γίνουν λογοτέχνες, ούτε αν θα αναγνωριστούν ούτε πόσο θα διαβαστούν. Ξέρουν όμως ότι αργά ή γρήγορα θα στείλουν το πόνημα τους σε κάποιον εκδότη ή και σε πολλούς εκδότες, μέχρι την ώρα που κάποιο βιβλιοπωλείο θα αποκτήσει στα ράφια του το εξώφυλλο με το όνομα τους. Καλό, κακό; Θα κριθεί έτσι κι αλλιώς από τους άλλους, από τον χρόνο, από την "ιστορία".

Γράφω, άρα υπάρχω

 Ένα κοριτσάκι του δημοτικού στη β΄τάξη, έχει μάθει να γράφει και κρατάει παραμάσχαλα ένα μικρό πάκο από χαρτιά. Tα πάει, τα φέρνει, τσαλακωμένα στις άκριες, με μολύβι σημειωμένα με κείνα τα υδροκέφαλα γράμματα των πρώτων τάξεων του δημοτικού.

-Μαρία, τί είναι αυτά;

-Γράφω μυθιστόρημα

-Και τι θέμα έχει;

Δε λέει , ντρέπεται. Διστάζει. Κι αν τη κοροιδέψουν, αν δε τη πάρουν σοβαρά;

 Την επόμενη φορά όμως, που θα τη ρωτήσουν, μάλλον θα απαντήσει για να αποδείξει ότι κάνει σοβαρή δουλεια.

 Το γράψιμο είναι σοβαρό, αλλά δεν είναι δουλειά. Απαιτεί πολλή δουλειά χωρίς να αναγνωρίζεται ποτέ ως εργασία. Στη χώρα μας τουλάχιστον. Αν δηλώσεις ως επάγγελμα συγγραφέας, όλοι ξέρουν ότι είσαι εισοδηματίας και κάνεις το ψώνιο ή το μεράκι σου, στη καλύτερη. Δεν είναι δουλειά και ας ζητάει από σένα τα πάντα, όπως κάθε τίμια τέχνη. Είναι μικρόβιο. Και κείνη τη πρόσβαλε τη χρονιά της β΄δημοτικού. Μάλλον. 1983; Μάλλον.

Πάρε τη λέξη μου...

 

 Όταν έκανα το πρώτο μου σεμινάριο δημιουργικής γραφής, πριν δεκατρία περίπου χρόνια, μας ζητήθηκε στο πρώτο μαθημα να ορίσουμε τη ποίηση με έναν στίχο.

Ας ξανα-ορίσουμε τη ποίηση, όπως μπορεί και θέλει ο καθένας μας. Και μετά από διαδρομές, αναζητήσεις, κείμενα, γραψίματα, διαβάσματα, σβησίματα... ας ξαναγυρίσουμε να δούμε τον ορισμό μας και ας τον συμπληρώσουμε. Με στίχο πάλι. Αυτό είναι το στοίχημα.