Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017

Η ομάδα δημιουργικής γραφής στο σχολείο (1)




 Δεν τίθεται θέμα νομίζω, για το αν θεωρούμε τη δημιουργική γραφή ένα από τα καλύτερα διδακτικά μέσα που μπορεί να διαθέτει ένα σχολικό πρόγραμμα. Οι ωφέλειες είναι πολλαπλές και σε όλους τους τομείς ψυχονοητικής ανάπτυξης. Πώς όμως, οργανώνουμε ένα τέτοιο εγχείρημα;
 Καταρχάς μην περιμένετε από καμία εγκύκλιο να σας θεσμοθετήσει την ομάδα δημιουργικής γραφής του σχολείου σας. Αν είστε φιλόλογοι και έχετε έναν συνεργάσιμο και υποστηρικτό διευθυντή, οργανώστε το με τη συνεργασία ενός ακόμη συναδέλφου σας που αγαπάει τη λογοτεχνία. Ζητήστε από τα παιδιά να δηλώσουν πόσοι ενδιαφέρονται και ξεκινήστε!
 Μία ομάδα οχτώ παιδιών είναι αρκετή. Ζητήστε τους να σας στείλουν ή να σας δώσουν σε hard copy ό,τι έχουν γράψει μέχρι τότε, ποίημα ή πεζό. Αν δεν έχουν γράψει δεν πειράζει, αρκεί που θέλουν να πειραματιστούν. Αν μαζεύονται πολλά παιδιά κάντε δύο τμήματα, ένα για ποίηση, ένα για πεζό λόγο. Αν ένα από τα δύο είδη λόγου υπερτερεί κατά πολύ, κάντε μεικτά και τα δύο τμήματα, σαν εισαγωγή δηλαδή και στα δύο είδη λόγου.
 Το πιο σημαντικό, έχουμε πει, ότι για να αισθάνεστε άνετοι και να έχετε πλήρη εποπτεία του δημιουργικού στόχου σας, θα πρέπει να έχετε παρακολουθήσει τουλάχιστον δύο αντίστοιχα τμήματα ενηλίκων. Πολλά οργανώνονται σε ετήσια κλιμακα στις δύο μεγάλες πολεις της χωρας μας, κάποια απ' αυτά προσφέρονται και εξ αποστάσεως ή με επισκέψεις των συντονιστών τους στην επαρχία. Συνήθως οργανώνονται σε χειμερινό και εαρινό κύκλο (για αρχάριους-προχωρημένους), πράγμα που σημαίνει ότι, αν το σχεδιάσετε μέσα σε μία χρονιά μετά την παρακολούθηση δύο συνεχόμενων σεμιναρίων (από τον ίδιο ή και διαφορετικό φορέα) θα είστε έτοιμοι την επόμενη σχολική χρονιά να υλοποιήσετε τη σχολική σας ομάδα δημιουργικής γραφής. Μπορείτε να ζητήσετε και τη βοήθεια των δικών σας δασκάλων στην αρχή. Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη δημιουργική γραφή είναι πολύ ευπρόσιτοι και κατατοπιστικοί όταν τους ζητήσετε τη γνώμη ή τη βοήθεια τους.

Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017

Ο δημιουργικός θόρυβος

  


 Ας υποθέσουμε τώρα ότι μας ενδιαφέρει ένας τύπος ανθρώπου σε μία συγκεκριμένη εποχή. Έχουμε αποφασίσει ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε αυτό τον χαρακτήρα, π.χ. έναν γιατρό στο μεσοπόλεμο. Ξεκινάμε λοιπόν, να διαβάζουμε για εκείνη την εποχή. Κάποια στιγμή ανακαλύπτουμε και τις αληθινές σημειώσεις ενός νεαρού γιατρού της συγκεκριμένης εποχής. Συνεχίζουμε να αναπλάθουμε στο μυαλό μας την εποχή που θέλουμε, συνδυάζοντας πληροφορίες και υπαρκτές σημειώσεις-μαρτυρίες, που έχουμε διάσπαρτες ή και κατά τύχη πέσαμε πάνω τους. Κάπως έτσι αρχίζει να ανασυντίθεται η καθημερινότητα της εποχής εκείνης, καθώς και η καθημερινότητα του χαρακτήρα που θέλουμε να πλάσουμε. Ας σκεφτούμε ένα ακόμη απλό παράδειγμα: ο γιατρός ζει στο ισόγειο ενός σπιτιού που οι σωληνώσεις κάνουν πολύ θόρυβο. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί το νερό ο θόρυβος είναι συνεχόμενος και έντονος. Είναι ο ήχος που τον ξυπνάει συνήθως. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ένας επίμονος συνεχόμενος θόρυβος που επικρατεί αδιάκοπα σε ένα περιβάλλον. Αν σκεφτούμε δυο-τρεις τέτοιες καθημερινές λεπτομέρειες, συν τις συνήθειες του, την οικογενειακή του κατάσταση και τη κοινωνική του τάξη, έχουμε ένα καλό πλαίσιο αυτού του χαρακτήρα. Ας τον φανταστούμε στον χώρο του, στο νοσοκομείο, στις κοινωνικές, οικογενειακές και προσωπικές του συναναστροφές. Στο μικρό μαγαζάκι που επισκέπτεται σχεδόν καθημερινά, στη συνάντηση με τη γειτόνισσα ή την ώρα που ετοιμάζει τον καφέ του. Κάποια στιγμή, ξανακοιτάζοντας τις σημειώσεις που έχουμε βρει (μπορεί να είναι τα απομνημονεύματα κάποιου) θα αρχίσουμε να "ακούμε" τη φωνή του.

Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2017

Οι χαρακτήρες

 Σε συνέχεια όσων έχουμε ήδη πει, ας αναρωτηθούμε τι κρατάμε από την αφήγηση ενός πραγματικού προσώπου, π.χ. από έναν διάλογο που μας μεταφέρθηκε. Η απάντηση είναι, αυτό που αποκαλύπτει κάτι για το πρόσωπο που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Οι χαρακτήρες πρέπει να έχουν βάθος, όπως οι άνθρωποι. Δε πρέπει να είναι μονοδιάστατοι. Πρέπει να μπορούν να μας εκπλήξουν, όπως στη πραγματική ζωή. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και με ορθάνοιχτα μάτια να παρατηρούμε όλες τις διαστάσεις ενός χαρακτήρα. Δε μπορεί να είναι απλά κακός ή φιλόδοξος. Έχει κι άλλα στοιχέια που πρέπει να διακρίνονται. Οι χαρακτήρες μας πρέπει να είναι σαν υπαρκτά πρόσωπα αλλά ακόμη πιο ενδιαφέροντες. Άρα χρειαζόμαστε παρατήρηση και ενσυναίσθηση. Δηλαδή μια βαθύτερη κατανόηση των κινήτρων και της ιδιοσυγκρασίας του χαρακτήρα που πάμε να δημιουργήσουμε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο χαρακτήρας πρέπει να "κινείται" προς εμάς και εμείς προς αυτόν. Όταν τον συναντήσουμε στις σελίδες μας, ας αναρωτηθούμε αν είναι ο χαρακτήρας που μας ενδιαφέρει. Πρέπει να καταλήξουμε μέσα μας ποιοί χαρακτήρες μας αφορούν. Διότι μόνο αυτό που πραγματικά μας αφορά θα ακουμπάει και στους άλλους, θα έχει δηλαδή, οικουμενικότητα.